_{Koeien kruisen een tiendweg © Ernst Koningsveld}

Wat zijn tiendwegen?

Tiendwegen zijn op veenkaden aangelegde wegen of paden. Een veenkade of veendijk is een waterkering die geheel of gedeeltelijk is opgebouwd uit veen. Het gaat meestal om oude, kleinere, secundaire waterkeringen. De tiendwegen bevinden zich voornamelijk in de veenontginningen in het westen van Nederland, onder andere in de Alblasserwaard, Krimpenerwaard, Lopikerwaard en Vijfherenlanden. Er zijn ongeveer 55 historische tiendwegen bekend in Nederland. Ze liggen bijna allemaal binnen een kilometer afstand van een veenstroompje of rivier en lopen daar parallel aan. Het is waarschijnlijk dat tiendwegen een functie in de waterbeheersing hebben gehad, vooral in gebieden waar de afwatering problematisch werd door inklinking van de veengrond. Men gaat ervan uit dat veel van deze wegen zijn aangelegd gedurende de tijd van de ontginningen of betrekkelijk kort daarna. Daarmee kan de aanleg van de meeste tiendwegen worden gedateerd tussen 1100 en 1500 (bron: Wikipedia).

_{Onverhard pad op een tiendweg bij Haastrecht © Ernst Koningsveld}

De naam Tiendweg

De naam tiendweg kan afgeleid zijn van de belasting 'tienden', die werd geheven op de oogst. Maar het kan ook komen van het ‘tiën’ of trekken van schepen of karren op de weg of de weteringen of in het ‘tiën’ (wegstromen) van water. Weer anderen verklaren de naam uit het tiendhout, ook wel griendhout genoemd, dat op de weg of kade stond of uit de takken (tienden) die zijn gebruikt bij de aanleg van de wegen. Een eenduidige verklaring is er niet, wat natuurlijk komt doordat ze zo oud zijn (bron: Wikipedia).

Wandelen over tiendwegen

Veel tiendwegen zijn onverharde paden die ver van verkeerswegen en bebouwing lopen. Om de paar honderd meter moet je dan door een hek, wat meestal een voor wandelaars eenvoudig te bedienen klaphekje is, soms moet je er even overheen klimmen. Vanwege de grondsoort zijn de gronden in het veengebied vooral geschikt voor grasland. Deze weilanden strekken zich soms wel 2 km in beide richtingen uit, haaks op de tiendwegen. De boerderijen liggen dan vaak aan de uiteinden van die percelen; je bent dus één met de natuur. Maar er zijn ook fietspaden over tiendwegen en verharde wegen waar boerderijen aan liggen; maar je zal er niet veel last van verkeer hebben. Deels zijn de tiendwegen omzoomd met bomen, zoals knotwilgen, elzen of essenhakhout. Aan beide zijden vind je sloten waar watervogels in alle rust leven, zoals eenden, meerkoeten, zwanen en reigers. 

_{Lange Tiendweg, Gouderak © Ernst Koningsveld}

De wandelroutes

Verschillende Lange-Afstand-Wandelpaden (LAW’s) bevatten stukken over tiendwegen, zoals het Floris V-pad en het Grote Rivierenpad, en bijvoorbeeld ook Streekpad het Groene Hartpad. Als je specifiek tiendwegen wil verkennen is het voorbereidende werk van Bert Dingemans erg nuttig. Op de door hem ontwikkelde website Water Wandel Web vind je niet minder dan 19 wandelingen die tenminste deels over tiendwegen gaan. Per wandeling wordt een kaart en een korte toelichting gegeven, en nuttige informatie zoals start- en eindpunt, lengte, mate waarin het onverhard is. Je kan een gps-bestand downloaden, een interactieve kaart openen en de routebeschrijving downloaden. Erg nuttig en goed toegankelijk. Een heel mooi stuk werk!