Het is herfst! Ken je deze paddenstoelen al?

Het is herfst! Ken je deze paddenstoelen al?

21 september 2023 - Ernst Koningsveld

Het is weer herfst en dat betekent paddenstoelentijd! Op bijna elke wandeling kan je ze dan tegenkomen. De kleuren, de vorm of de hoeveelheid paddenstoelen zullen je aandacht trekken. Hier volgt een selectie van vijf van de vele soorten die ik tegenkwam op mijn wandelingen. Heb je deze mooie paddenstoelen al gezien?

Schubvormige bundelzwam © Ernst Koningsveld.png

Schubvormige bundelzwam © Ernst Koningsveld

Als je paddenstoelen ziet die je niet kent, kan je ze eenvoudig determineren met een app zoals Obsidentify (Android) (Apple) of met één van de vele paddenstoelengidsen die er zijn. Daar kan je ook zien of ze giftig, dan wel eetbaar, zijn. Wees hoe dan ook erg voorzichtig: allerlei soorten lijken op elkaar!

In deze blog vertel ik je waar ik deze mooie paddenstoelen tegenkwam. Het is natuurlijk geen garantie dat jij ze daar ook gaat zien, maar gelukkig heb je op andere plaatsen ook kans om ze te ontdekken. Blijf dus nieuwsgierig!

Rechte koraalzwam

Rechte koraalzwam © Ernst Koningsveld

Rechte koraalzwam © Ernst Koningsveld

De rechte koraalzwam (Ramaria stricta) is een in Nederland algemeen voorkomende zwam. Je komt deze vooral in loofbos tegen van augustus tot en met november. Ze worden tot een centimeter of tien hoog. Leuk is de vertakking in rechtopstaande ‘armpjes’. Die zijn licht vleeskleurig met gelige toppen. Een verschil met de min of meer hierop lijkende koraalzwammen is dat de rechte koraalzwam vooral op hout groeit. Ik kwam deze tegen op Landgoed Den Treek in oktober 2019 tijdens de wandeling 'Heiligenbergerbeek'. Op deze wandeling loop je van Woudenberg naar Amersfoort. Via het Valleikanaal en de Heiligenbergerbeek bereik je de historische binnenstad van Amersfoort. Onderweg overheersen knotwilgen, houtwallen en boerderijen, en het prachtige landgoed Den Treek.

Bekijk de wandeling Heiligenbergerbeek

Gewone zwavelkop 

Gewone zwavelkop Oud-Poelgeest © Ernst Koningsveld

Gewone zwavelkop © Ernst Koningsveld

De gewone zwavelkop (Hypholoma fasciculare) is een in Nederland veel voorkomende paddenstoel. Je vindt ze op stronken en liggende boomstammen van loof- en naaldbomen. Ze groeien vaak in dichte bundels. Zwavelkopjes vind je niet alleen op dode stronken, ook op levende bomen. Dat is dan wel een teken van zwakte van de boom: het begin van het einde. Deze paddenstoelen vind je van mei tot en met november. De hoed is zwavelgeel met een oranjebruin middengedeelte en heeft een diameter tot wel 6 centimeter. De steel is tot 10 centimeter hoog.

Ik zag deze op Landgoed Oud-Poelgeest, tijdens etappe 2 van het Romeins Limespad. Via De Leidse Hout kom je op dit landgoed met het gelijknamige kasteel. De wandeling gaat daarna dwars door Leiden. In het archeologische park Matilo in Leiden herinnert het terrein aan een nederzetting uit de Romeinse tijd van zo’n tweeduizend jaar geleden.

Bekijk wandeling Romeinse Limespad etappe 2

Reuzenzwam 

Reuzenzwam © Ernst Koningsveld

Reuzenzwam © Ernst Koningsveld

Er lagen wel vijf van deze enorme reuzenzwammen (Meripilus giganteus), elk ruim 60 cm breed, op een grasveld aan de Generaal Foulkesweg in Wageningen. De soort is te herkennen aan het grote vruchtlichaam dat tot 2 meter doorsnede en wel 80 centimeter hoog kan worden. De zwam bestaat uit een groot aantal platte, halfronde tot waaiervormige ‘hoeden’ die in een rozetvorm uit een centrale knol groeien.

Deze paddenstoel kwam ik tegen (iets van de route af) van etappe 13 van het Romeinse Limespad. Dat is het stuk Wageningen haven - Heveadorp. De wandeling volgt de noordoever van de Nederrijn met een aaneenschakeling van natuurpareltjes. Op de Wageningse Berg heb je in arboretum Belmonte een prachtig uitzicht op de Rijn en het Betuwse landschap. Je komt langs het imposante kasteel Doorwerth.

Bekijk wandeling Romeinse Limespad etappe 13

Geweizwam 

Geweizwam © Ernst Koningsveld

Geweizwam © Ernst Koningsveld

De geweizwam (Xylaria hypoxylon) heeft een zwartgrijs vruchtlichaam met wittige of beige bepoederde vertakkingen aan de top. Die maken dat ze aan een hertengewei doen denken. Hij groeit in groepjes op oude takken en stronken van loofbomen, het hele jaar rond.
Gezien op wandelroute NS-route Utrechtse Heuvelrug, Driebergen-Zeist - Maarn. Dat is al vele jaren één van de populairste NS-wandelingen, omdat je over prachtige landgoederen loopt: Groot Heidestein, Bornia en Den Treek-Henschoten. Ook omdat je halverwege kunt pauzeren in Austerlitz, en je langs de Pyramide van Austerlitz komt. Kortom: bos, heide, zand, puur natuur en historie.

Bekijk de wandeling Utrechtse Heuvelrug

Heksenboter 

Heksenboter © Ernst Koningsveld

Heksenboter © Ernst Koningsveld

Heksenboter (Fuligo septica) is een slijmzwam; een gele slijmmassa die zich kan verplaatsen en daarbij een vaak een glanzend kruipspoor achterlaat. Heksenboter voedt zich met micro-organismen. Hij komt voor op dood hout, is meestal opvallend geel, een enkele keer wit of crèmekleurig. De vruchtlichamen zijn tussen de 2 en 20 centimeter doorsnee en tot 3 centimeter hoog. De Heksenboter op de foto trof ik aan in de Cevennen, Frankrijk. Als je geluk hebt kan je deze zeker ook in Nederland tegenkomen.

Benieuwd naar meer paddenstoelen? 

Wil je meer leren over paddenstoelen? Neem dan eens een kijkje op de website van Instituut voor Natuurbeschermingseducatie (IVN). Ik wens je fijne herfstwandelingen toe met mooie ontdekkingen van paddenstoelen!

Lees meer over